Vsepr gösterimi bağ açıları

Soru 25: VSEPR AX₃ Geometrisi

Görseldeki 25. Yanlış İfadenin Analizi

Sıklıkla karşılaşılan ifadeler şunlardır:

1. VSEPR gösterimi AX₃’tür. (Doğru)
2. 6 tane sigma bağı bulunur. (Yanlış; gerçekte 5 sigma bağı vardır.)
3. p orbitallerinin örtüşmesiyle oluşan bağ pi bağıdır. (Doğru)
4. Karbonlar sp² hibritleşmesi yapmıştır. (Doğru)
5. H–C–H bağ açısı 120°’dir. (Doğru)

Bu açıklamalara göre yanlış ifade, “6 tane sigma bağı bulunur.” şeklinde olandır.

Seçeneklere dikkatle bakınca:

• “II ve III” = D
• “I ve III” = D olmaz; genelde I ve III “D” mi olur diye bakıyoruz, soru şıkları tam olarak:
  A) Yalnız I
  B) Yalnız III
  C) I ve II
  D) II ve III
  E) I, II ve III

Buradan “I ve III” şıkkının listede bulunmadığını fark ederiz. Metnin görünen kısmı:

A) Bir karboksilik asit molekülü ile bir alkol molekülünün …
(B), (C), (D), (E) şıkları da büyük ihtimalle çeşitli özellikler sıralıyordur.

Esterlerle ilgili doğru bilinen yaygın özellikler şunlardır:

• Bir karboksilik asit (–COOH) ile bir alkolün (–OH) konden­sa­syon tepkimesi sonucu ester ve su oluşur.
• Esterlerin genel formülü sıklıkla R–COO–R′ şeklindedir.
• Esterlerde karbonil (C=O) ve karbonil bitişiğinde –O– bağı vardır.
• Kaynama nok­taları benzer moleküler kütledeki karboksilik asitlere göre daha düşüktür, çünkü asitlerin aksine hidrojen bağı oluşturma potansiyelleri sınırlıdır.
• Hidroliz edildiklerinde yeniden karboksilik asit ve alkol verebilirler (asit veya baz katalizli).

Dolayısıyla soruda “Bir karboksilik asit molekülü ile bir alkol molekülünün birleşmesinden oluşur.” ifadesi doğrudur, bu nedenle (A) genelde yanlış ifade olamaz.

Y ise içi dolu daire olmaksızın çizilmiş altıgen bir halka (yani çift bağların olmadığı, muhtemelen siklohekzan veya siklohekzen gibi bir halkalı alifatik yapı) şeklinde görünüyor olabilir. Bu kuralın temeli, değerlik elektron çiftlerinin birbirlerini elektrostatik kuvvet ile itmesidir.

Bu kurama göre molekülde bulunan ortaklanmış elektronlar ile ortaklanmamış elektronlar aynı elektrik yüküne sahip parçacıklar olduğu için birbirlerine itme kuvveti uygularlar.

Doğru olan:

• Esterler, bir karboksilik asit ve bir alkolün kondenzasyon (esterleşme) tepkimesinden elde edilir.
• Esterlerin kaynama noktası ve fiziksel özellikleri, asit ve alkollerden farklıdır; genellikle daha uçucudur.
• Hidroliz edildiklerinde tekrar asit ve alkol oluştururlar.

Kısaca, 25.

Bu durumda bir yazım karışıklığı olabilir veya soruda gösterilen “Z ve T bileşiklerinin kapalı formülleri aynıdır.” ifadesi ile “X ve Z birbirinin izomeridir.” ifadesi arasındaki ilişkiyi netleştirmek gerekir.

Ancak çoğu müfredata göre benzer sorularda çıkan yaygın doğru cevap:

• I. Farklı “çizim” şekilleri genellikle sadece rezonans formu veya gösterim farkını yansıtır.

  İzomerlik, moleküllerin aynı kapalı formüle sahip olup farklı kons­titusyonel veya konfigürasyonel düzenlenmeyi ifade eder. Örneğin T’de ortada daireyle benzen halkası temsil edilirken, Z farklı bir çift bağ dizilimiyle gösterilmiş olabilir, ama gerçekte her ikisinin moleküler formülü C₆H₆’dır. Fakat şıklar “I ve III” seçeneğini vermiyorsa (D şıkkı “II ve III” diyor) büyük ihtimalle soru hazırlanışında ya da ekranda bir farklılık olabilir.

  Kullanılan kaynakta ya da “Z ve T bileşiklerinin kapalı formülleri aynıdır.” ifadesinde bir farklılık olması da ihtimaldir.

  Özetle, genel kimya bilgisinden yola çıkarak en tutarlı yorum:

  • (I) doğru
  • (II) yanlış
  • (III) doğru

  Cevap “I ve III” şeklinde olmalıdır.

  Dolayısıyla I. ifade doğrudur.